De leraar als heiland

Het is een buitengewoon goede houding om zich met het bewustzijn te doordringen, dat elke leraar in zekere zin de arts van zijn kinderen is.[1]


Dat beweert Arnout De Meyere, pedagogisch gevolmachtigde voor de Gentse vestiging van Middelbare Steinerscholen Vlaanderen, in Opvoeding als sacraal proces, Thema lerarendag steinerscholen 12/10/2011. De Meyere beroept zich (uiteraard) op Rudolf Steiner, maar ook op de antroposofische ‘professor’ Peter Selg).

Maar waarom zou een leraar zich bewust moeten zijn dat hij – let op de nuance ‘in zekere zin’ – de arts van zijn kinderen is? De Meyere haalt een spreuk tevoorschijn uit Steiners Meditatieve verdieping van de geneeskunde  (GA 316, p.223), die – min of meer verwonderlijk – dienst doet als vertrekpunt voor enkele niet mis te verstane beschouwingen m.b.t. het thema Opvoeding als sacraal proces.

Ooit in verleden tijden,
Leefde in de zielen van de ingewijden
Krachtig de gedachte,
Dat elke mens van nature ziek is.
En opvoeding werd
Als een genezingsproces beschouwd,
Dat het kind bij zijn ontwikkeling
De gezondheid gaf
Om volwaardig mens te worden

Es war in alten Zeiten,
Da lebte in der Eingeweihten Seelen
Kraftvoll der Gedanke, dass krank
Von Nature ein jeglicher Mensch sei.
Und Erziehen ward angesehen
Gleich dem Heilprozess,
Der dem Kinde mit dem Reifen
Die Gesundheit zugleich erbrachte
Für des Lebens vollendetes Menschsein.

De verwondering om de centrale passage is het vertrekpunt van de volgende beschouwingen.  De  mens wordt ’van nature ziek’ genoemd en opvoeding wordt als genezingsproces bekeken.

Het menselijk organisme heeft eigenlijk steeds de neiging, zo vertelt Rudolf Steiner aan het lerarencollege in Stuttgart, om vanuit zichzelf in ziekte te vervallen. Zo moet men voortdurend helen door onderricht en opvoeding. Het is een buitengewoon goede houding om zich met het bewustzijn te doordringen, dat elke leraar in zekere zin de arts van zijn kinderen is.

Dit is niet onbelangrijk om weten. Ouders die van plan zijn om hun kinderen naar de steinerschool te sturen, nemen best nota vanuit welk standpunt naar hun kinderen wordt gekeken. Ouders die al kinderen in de steinerschool hebben en het antroposofisch onderwijs louter zien als een schoolsysteem waarin men veel tekent, zingt en toneel speelt, zouden wel eens kunnen schrikken bij het vernemen van het antroposofisch gezichtspunt dat de mens van nature ziek is en de opvoeding het genezingsproces is waardoor het kind de gezondheid verwerft om volwaardig mens te worden

Hier mag zeker niet te lichtzinnig mee worden omgesprongen. Voor een goed begrip is het essentieel dat mendieper op de zaken ingaat. Want in de steinerpedagogie streeft men graag naar de heilige graal. Bijvoorbeeld door proberen te duiden wat zich afdrukt in ons bloed. De Meyere licht in de weergave van zijn voordracht een tipje van de sluier op. We halen nog enkele passages uit die tekst aan.

Als men zich verdiept in de kwestie van de ‘Krankheit von Natur’, de erfzonde, of de zondekrankheid (zoals die in de Mensenwijdingsdienst van de Christengemeenschap wordt genoemd), dan frappeert het hoezeer de materiële en geestelijke aspecten van één werkelijkheid met elkaar verbonden zijn. (…) In onze menselijke constitutie, en meer specifiek in de werking van ons zenuwstelsel en onze bloedstroom liggen de afdrukken van inwerkingen van Luciferische, Ahrimanische en Christelijke origine.

Van nature ziek heet in de Mensenwijdingsdienst van de Christengemeenschap (antroposofische kerk) erfzonde of zondekrankheid. In de antroposofische leer geldt dat dus voor iedereen. Grote boosdoeners zijn Lucifer en Ahriman[2]. De Meyere gaat verder op hetzelfde elan en refereert daarbij nog een keer aan Steiner.

Ahriman nam bezit van ons zenuwstelsel, dat als aardse structuur vrij levenloos is. Hij verleidt ons tot levenloos intellectualisme. De toegang voor Lucifer ligt dan eerder in ons bloed. Hij roept op tot zelfstandigheid maar lokt ons naar de roes en de illusie. Christus werkt de te sterke incarnatie tegen en onttrekt de ziel uit haar gebondenheid aan de overgeërfde bloedkrachten. (Steiner R. , Weltwesen und Ichheit GA169, p. 42)

Overgeërfde bloedkrachten, Christus, zondekrankheid, etc. . We hebben het over onderwijs.

Ter herinnering: lerarendag steinerscholen, Gent 2011. Maar ook Dornach, Den Haag, Stuttgart, … begin 20ste eeuw. Niet: ‘hoe bezweer ik de duivel?’ of ‘hoe genees ik de zieke kinderen in mijn klas?‘, maar wel ‘opvoeding als sacraal proces’ is het thema.  Zijn het drie verschillende begrippen voor een en hetzelfde? Door Christus  houden wij het midden tussen Ahriman en Lucifer?

In vroeger tijden zag men in opvoeding een kans tot heling: een evenwicht bereiken tussen de Luciferische pool (die ons bijvoorbeeld tot illusionaire waanbeelden en leugenachtigheid leidt) en de Ahrimanische pool (die ons bijvoorbeeld tot ontkenning van elke geestelijke dimensie leidt). (Selg, 2010, p. 203; Steiner R. , GA 317) Dit is een christelijke opgave.

Tot zover deze blik in de verbazingwekkende gemeenschap van steinerpedagogen: de lerarendag [3].

——-

Voetnoten

[1] Arnout De Meyere, Opvoeding als sacraal proces, Thema lerarendag 12/10/2011

[2] Hans Peter van Manen, Wanneer verwachtte Rudolf Steiner de incarnatie van Ahriman, Perun Boeken2007 (eerder als artikel gepubliceerd in Fenomenen van de tijd: het jaar 1998, Vrij Pedagogisch Centrum Driebergen 1998)

[3] De lerarendag van de Federatie van Steinerscholen in Vlaanderen gaat telkens door op de tweede maandag van oktober

Gerelateerde artikels

Waarop men zich beroept: steineronderwijs meer esoterie dan pedagogie (Steinerscholen.com)

Linkshandigheid: kinderen er zo vlug mogelijk van genezen? (Steinerscholen.com)

Genezend onderwijzen: nog enkele antroposofische inzichten (De Brug)

Die vreselijke heilpedagogiek: ‘de totale ontkenning van je kind’ (Trouw)

Het geval Ahriman: over de baarlijke duivel van de antroposofen

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail

Author: Ramon De Jonghe

16 thoughts on “De leraar als heiland

  1. Na de Steinerschool moesten we hulp zoeken voor onze kinderen: één werd gepest en de ander werd een pestkop. Als dat genezing is, dan weet ik het niet. Ze hebben een groot leerachterstand en gedragsproblemen. Het kind dat gepest werd, ziet de wereld als vijandig en de ander voelt zich oppermachtig. Ik heb er enorm veel spijt van dat ik ze ooit heb ingeschreven op een Steinerschool. Helaas wisten we niet beter… .De leerkracht is geen therapeut of begeleider of zelfs leerkracht maar slechts toeschouwer. Ze bieden leerstof aan, maar het is aan het kind om mee te werken of niet. De leerkracht kijkt toe, ook bij conflicten tussen kinderen. Dit noem ik niet opvoeden of genezen!

  2. Hoewel ik meevoel met de reactie van A, moet mij toch van het hart dat er iets tendentieus in zit: alsof het probleem met je kinderen op een school te wijten is aan de denominatie van die school. Als je problemen hebt met je kind op een b.v. katholieke school, kun je toch niet het katholieke onderwijs en passant aan de paal nagelen? Op iedere school zijn er toch uitglijders en uitwassen?
    Wij hebben onze kinderen beide op de vrije school gehad, en wij hebben ook negatieve ervaringen gehad: een wrede juf en een meester die het cognitieve nogal makkelijk nam. Maar uiteindelijk is dat recht gekomen, het waren incidenten die, zoals gezegd, op iedere school kunnen verschijnen. Die “slechten” hebben evenwel het surplus dat de vrije scholen bieden, meegegeven: de breedheid aan ervaren, schoonheid, eerbied, diepte etc. . Onze kinderen hebben de vrije school tot aan het VWO-diploma doorlopen. Als docent in het reguliere onderwijs heb ik kunnen waarnemen hoeveel breder het vs-onderwijs is/kan zijn. En als ik nu met mijn kinderen praat, ervaar ik het verschil met hun leeftijdsgenoten. Zij hebben zoveel meer referentiepunten dan de ll. die ik in mijn klassen heb…..
    Ik weet dat de Steinerscholen soms vreemde bewegingen maken, maar per saldo sta ik er nog vierkant achter:
    Onderwijs dat het beste in je bovenhaalt!
    Bo.

  3. Beste Bo,

    We hebben ook slechte ervaringen met andere scholen en daar spreek ik ook openlijk over. In geen enkel van die scholen hadden de leerkrachten echter de pretentie dat zij onze kinderen moesten beter maken. Dit werd ons ook niet openlijk verteld. Pas toen onze kinderen niet meer op de Steinerschool zaten, ontdekte ik oa deze site en begon ik me ook te verdiepen in teksten van Steiner. Toen zijn bij mij de puzzelstukjes op hun plaats gevallen. Het werd me duidelijk waarom er niet werd ingegrepen als er een conflict tussen de kinderen was (“het zijn maar kinderen”) en waarom bepaalde opmerkingen (die ik hier niet ga herhalen) werden gemaakt over mijn kinderen. Mijn oudste is depressief uit school gekomen met een zeer negatief zelfbeeld. De jongste gewelddadig. Dat is niet genezen, maar ziek maken. Ok, ze weten veel te vertellen over de Oudheid, maar wat met het heden? Ze kennen nauwelijks iets over de maatschappij waarin ze leven.

    En over onderwijs dat het beste in je bovenhaalt: mijn ervaringen zijn anders. Ik kreeg integendeel het gevoel dat mijn kinderen werden gedwongen te zijn zoals de leerkracht het wenste. De technologische aanleg van mijn kinderen bvb werd als een zwakte gezien en zoveel mogelijk onderdrukt. Ik kreeg zelfs het advies hetzelfde te doen thuis. Waar zouden we nu staan zonder mensen met technologische aanleg? Misschien is het een goede onderwijsmethode voor sommige kinderen, maar zelf kan ik me zeker niet vinden in een onderwijsmethode dat ervan uitgaat dat kinderen ziek zijn en dat alle mensen zwak zijn en snel verleid kunnen worden door het kwade.

  4. ‘Als docent in het reguliere onderwijs heb ik kunnen waarnemen hoeveel breder het vs-onderwijs is/kan zijn.’

    Meestal wordt op een iets minder bescheiden manier over het verschil tussen regulier en steineronderwijs gesproken, is mijn ervaring.

    In GA 150 geeft Rudolf Steiner op een gegeven moment treffend weer hoe hij en zijn gevolg (‘wij occultisten’ aldus Steiner) het regulier onderwijs bekijken.

    ‘Unser Zeitalter wünscht, unbewußt natürlich, die Kinder so zu erziehen, daß Ahriman möglichst stark in der Menschenseele kultiviert werden kann. Und wenn wir heute die gangbaren Erziehungsmethoden durchnehmen, so sagen wir uns als Okkultisten: Diese Leute, die diese Erziehungsmethoden vertreten, sind nur Stümper.’ (GA 150, p.17)

    Vertaald naar het Nederlands klinkt Steiners stelling als volgt:

    ‘Onze tijd wenst, onbewust natuurlijk, kinderen zo te onderwijzen dat Ahriman zoveel mogelijk in de mensenziel kan worden gecultiveerd. En wanneer we vandaag de gangbare onderwijsmethoden doornemen, dan zeggen wij als occultisten: Deze mensen, die deze onderwijsmethoden vertegenwoordigen zijn slechts knoeiers.’

    Bedoeld zijn hier onderwijskundigen en leraren die een gewone opleiding hebben gehad. Mensen die hun vak ernstig nemen en zichzelf in de regel niet als priesters of artsen beschouwen.

    Over Ahriman: http://weblog.steinerscholen.com/2009/03/21/brugklasje-van-angry-man/

  5. “Religionsschule Waldorfschule: ein „Umkreisen Gottes“

    (…) In der Waldorfschule wird auch „Atlantis“ – als Geburtsstätte der „Arier“ – unterrichtet. Noch nie davon gehört? Manche Eltern auch nicht, siehe das Feature des SWR, „Betrifft: Wie gut sind Waldorfschulen?“:

    „O-Ton Mutter: »Also ich bin noch nie über irgendwelche Inhalte gestolpert, die mich irritiert hätten, ist mir nicht passiert.«

    SWR: »Aber uns. Als wir in Julias alten Epochenheften graben, finden wir ein Geschichtsheft, das doch tatsächlich mit der Beschreibung von Atlantis beginnt …«“

    Wenn es richtig „waldörflich“ sein soll, zitiert man hier am besten Goethe: „Den Teufel spürt das Völkchen nie, // und wenn er sie beim Kragen hätte.“ Anders gesagt: Die beste Missionierung ist die, die man gar nicht erst bemerkt.”

    weiter zum vollständigen Artikel: http://www.ruhrbarone.de/religionsschule-waldorfschule-ein-umkreisen-gottes/

  6. De Federatie van Steinerscholen in Vlaanderen heeft het document waaruit ik in bovenstaand artikel citeer, ontoegankelijk gemaakt door een wachtwoord in te stellen. Wat mag niet gezien worden?

    Nu is het document nog wel toegankelijk via Google: klik hier.

  7. Beste Ramon,

    De foto die je bij dit artikel publiceert met als titel “de leraar als heiland”, illustreert misschien als beeld wel waar jij het over hebt, maar is in werkelijkheid uit haar context gegrepen.
    Ik heb haar nl. zelf in de fotoalbums geplaatst voor de website van onze school.

    Het betreft een viering van het Scandinavische Luciafeest dat te maken heeft met midwinter, zoals we wel meer jaarfeesten vieren, en heeft als dusdanig niets te maken met dit artikel. (http://nl.wikipedia.org/wiki/Luciafeest)

    Te meer daar de leerkracht op de foto een aantal jaar geleden overleden is zou ik je willen vragen om de foto weg te halen.

    met beleefde groet,

    Wouter

  8. Dag Wouter,

    Ik denk dat er een misverstand is: ik heb bij bovenstaand artikel geen foto geplaatst. De foto waarnaar jij refereert, staat wel rechts in de menubalk van deze weblog. Wanneer je met de cursor over de foto gaat, zal je kunnen opmerken dat de foto daar verschijnt omdat ik ernaar link. Ik maak dus door middel van een link gewoon gebruik van een elders gepubliceerde foto.

    Als je die foto niet graag op het internet ziet verschijnen, kan je best de beheerder van deze webpagina aanspreken: https://picasaweb.google.com/michaeli.steinerschool?feat=email&fgl=true&pli=1

    Waarom de foto uit zijn verband zou zijn gerukt, begrijp ik niet goed. Ik laat de foto voor zichzelf spreken en heb hem alleen voorzien van de titel ‘De leraar als heiland’ omdat het gegeven beeld o.a. een soort heiland met zijn volgelingen weergeeft.

    Ik vraag mij namelijk af in hoeverre de antroposofische kerk, ook gekend als Christengemeenschap, zich doet gelden binnen de steinerscholen. Er lijkt heel wat overlapping te zijn tussen werkzaam zijn in een steinerschool en lid zijn van de Christengemeenschap.

    Weet jij daar iets over te vertellen?

    Mvg
    Ramon

  9. Prachtig dit filmpje. Fijn voor de kinderen dat zij zo mogen lopen met de lichtjes als beeld van het licht in henzelf. Dat zij iets mogen ervaren dat misschien niet helemaal verklaarbaar is voor henzelf, maar dat beeld is van een reële werkelijkheid.

  10. Arnout De Meyere, degene die in het artikel geciteerd wordt, is blijkbaar binnen de verantwoordelijk voor externe communicatie en de pedagogische begeleidingsdienst.

    Hij kan zijn antroposofische invallen over de duivel Ahriman, de erfzonde en andere occulte zaken nu over de hele steinerschoolbeweging uitstorten. Of kinderen hun oren controleren. De Meyere: ‘‘De vlezigheid van het oor biedt een beeld van hoe gezond iemand is’. https://www.nieuwsblad.be/cnt/dmf20120703_00209986

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *