Volgens Gunnar Eric Gijbels, de directeur van de Rotterdamse steinerschool Hoeksche Waard, berust het etiket ‘vrij zootje’ op een verkeerd beeld dat mensen van de steinerschool hebben. De school heeft echter de afgelopen twee jaar een kwart van haar leerlingen zien vertrekken. Wegens ‘gedoe’ met de schoolleiding.
Het Rotterdams Algemeen Dagblad meldde gisteren in juni j.l. dat er verbetering in zicht is.
De Vrije School Hoeksche Waard in Oud-Beijerland slaat een nieuwe weg in. De afgelopen jaren is ongeveer eenvierde van de leerlingen vertrokken door ‘gedoe’ met de schoolleiding.
De nieuwe interim-directeur gaat echter niet bij de pakken neerzitten. ,,We gáán ervoor met elkaar.”
Dat doet me denken aan die andere steinerschool die pas nog nieuws was en waarover ik schreef in Amsterdamned. Daar gaat men er ook al enkele jaren voor. Desondanks blijft het onderwijs (volgens het inspectierapport) ondermaats. Wel kwam de Amsterdamse school vertellen dat onderwijsinspectie zich positief had uitgelaten. Op de site van onderwijsinspectie staat nog steeds een negatieve beoordeling. Of de directeur van de Rotterdams Hoeksche Waard ze ook ziet vliegen? Het zou kunnen.
Een zucht van verlichting waaide de afgelopen weken door de gangen van de Vrije School in de Jasmijnstraat. De Inspectie van het Onderwijs heeft twee weken terug een bezoek gebracht en de school gecomplimenteerd, vertelt interim-directeur Gunnar Eric Gijbels. ,,De inspecteur vond het heel opvallend dat de leerlingen zo betrokken zijn bij hun leerproces. Ze zijn gemotiveerd en zelfstandig.”
Het is afwachten wat in het doorlichtingverslag staat. Zeggen is een ding, schrijven iets anders. Inspecteurs hebben ook al bevestigd wat ik schrijf. Of ze dat gaan uitdragen in documenten betwijfel ik ten stelligste. Maar we mogen de directeur zijn dromen gunnen. Zeker omdat hij de realiteit niet schuwt.
De Vrije School heeft het de afgelopen jaren niet makkelijk gehad. Was het leerlingenaantal lange tijd stabiel rond de 100, nu zijn er dat zo’n 75. ,,Zo’n twee jaar geleden zijn vrij veel leerlingen naar andere scholen gegaan. Ouders voelden zich niet gehoord door de schoolleiding,” zegt Gijbels, die sinds twee maanden op de school werkt. ,,De terugloop van leerlingen was best schrikken.”
Terugloop van leerlingen is een vast gegeven binnen de steinerschoolbeweging. Dat onderwerp passeerde hier al in Marketing en ‘ Cijfers uitstroom steinerschool Leuven hallucinant?‘. Gijbels van de Hoeksche Waard is echter positief.
Maar van een ‘zinkend schip’ is geen sprake, verzekert Gijbels. Het aantal leerlingen lijkt volgend jaar zelfs al weer wat te groeien.
Lijkt volgend jaar? Als je als school inschrijvingen voor volgend jaar hebt, kan je dat toch met iets meer stelligheid zeggen in plaats van met ‘lijkt’? Is dit de tactiek ‘als we iets maar vaak genoeg zeggen, wordt het uiteindelijk waarheid’? De school wil in ieder geval een nieuwe weg inslaan en hoopt zo misschien een ruimer publiek te betrekken.
De interim-directeur en de leerkrachten zijn wel van plan om de school de komende jaren wat meer te moderniseren. Zo worden de schooltijden vanaf volgend schooljaar aangepast. Nu zijn de lage klassen elke dag om 13.05 uur uit. De hogere klassen werken de meeste dagen langer door. Best onhandig voor ouders die tegenwoordig vaak allebei werken, vooral als ouders eerst hun kleuter moeten ophalen én later hun kind uit een hogere klas. Volgend schooljaar zitten alle kinderen waarschijnlijk van half negen ’s ochtends tot twee uur ’s middags op school.
Modern gezegd gaat de school updaten, wat aan de lesuren te zien echt wel nodig is. Inhoudelijk heeft me ook plannen.
Ook is het de bedoeling dat de kinderen meer van elkaar gaan leren en meer gaan samenwerken. Bovendien wil de school meer onderwijzen aan de hand van thema’s. Als het bijvoorbeeld gaat over de watersnoodramp van 1953, dan kunnen daarin lessen aardrijkskunde, geschiedenis, taal en kunstzinnige vorming worden verwerkt.
Daarbij wil de school nog meer maatwerk gaan leveren. De behoeften van de kinderen staan centraal.
Klinkt niet slecht, maar het laatste is wel een behoorlijke gemeenplaats. Maatwerk is een aanpak waaraan in het steinerschoollandschap nog flink zal moeten worden gesleuteld. Maar directeur Gijbels heeft nog een extra troef achter de hand.
,,Mensen denken wel eens dat de Vrije School een vrij zootje is, maar dat klopt niet. Daarom denken we er ook serieus over om de naam te veranderen, zodat het ‘vrije’ er niet in voorkomt,” vertelt Gijbels.
Dat is de wereld op zijn kop. Waarom het steineronderwijs niet zo goed maken dat men trots kan zijn de naam steinerschool of vrijeschool te mogen voeren in plaats van zijn kop in het zand te steken? De directeur volgt hier een strategie die almaar meer in gebruik komt. Andere scholen gingen al voor (zie Marketing). Het heeft wat weg van schijnheiligheid. Je wereldbeschouwing zo aan de man brengen dat mensen alleen de verpakking zien. Het bijpassende spreekwoord luidt: een kat in een zak kopen. Kan soms schrikken zijn. Dat is nu al zo voor veel ouders die hun kinderen naar de steinerschool sturen, maar als ook de naam niet meer aangeeft wat voor school het is, wordt het nog erger.
Update 02/12/2009: op de site van Onderwijsinspectie staat het meest recente inspectieverslag van Vrije School Hoeksche Waard. De directeur was terecht positief in zijn interpretatie van de bevindingen van onderwijsinspectie.
Vrije School Hoeksche Waard heeft het vertrouwen van de Inspectie van het Onderwijs. Er vindt in principe voor de periode van één jaar geen verder toezicht plaats. De inspectie heeft geen aanwijzingen dat er belangrijke tekortkomingen zijn in de kwaliteit van het onderwijs.
De school draagt ook nog steeds het etiket ‘Vrije School’.
Beste Ramon,
Je vergist je, dat nieuws van Deborah Jongejan uit het AD is niet van gisteren, maar van een half jaar geleden, namelijk 24 juni.
Met hartelijke groet,
Michel
Bedankt Michel,
Ik heb ondertussen ook gezien waar die vergissing vandaan komt. Toen ik gisteren het krantenartikel op de site van het AD las, stond links boven de titel 01/12/2009. Dat blijkt dus de vaste datumnotatie met klok van het AD te zijn. Onderaan het artikel staat inderdaad 24/06/2009. Ik heb erover gekeken. Ik vond het al vreemd dat jij er gisteren of vandaag niets van hebt gezegd op je blog.
Ik heb mijn stuk aangepast. Ik hoef er zelf ook geen zootje van te maken 😉 .
Groet,
Ramon
Dag Ramon
Hoewel het bijna een jaar later is toch nog even een reactie. Ik realiseer me wel: vrij gedateerd.
Wat leuk dat je een artikel zo uitpluist.
Weinig attent dat je commentaren schrijft zonder de mogelijkheid te geven te reageren (het lukt niet iedereen om alles altijd volledig te blijven volgen op Internet). Voor jou was het uiteindelijk een kleine moeite om het e-mailadres van de school te vinden (genereert overigens ook weer toestroom op deze site). Ik had dat op prijs gesteld. Was dus ook wel zo interessant geweest
Overigens: de school heet nu “Leeuwenhart school”. Zie: http://www.vrijeschoolhoekschewaard.nl/ . Mocht je de school in bedrijf willen zien: http://www.leraar24.nl/video/1572/vrijeschool-algemeen. Daarin treedt de nieuwe schoolleider op.
Wellicht zou je je voor kunnen stellen dat het begrip “vrije” niet weggehaald is in verband met een soort schaamte, maar omdat de verkeerde associaties (nog steeds) oproept en (bij mij persoonlijk ook wel) dat de oorspronkelijke vrijheid die hiermee bedoeld was op dit moment in de Nederlandse situatie, wanneer je gesubsidieerd wilt zijn, niet goed mogelijk is. Waldorf- of Steineronderwijs zou ik beter vinden. We kunnen trots zijn op onze Nederlandse “Waldorfscholen”.
Vriendelijke groet,
Gunnar Eric
Dag Gunnar Eric,
Bedankt voor de toelichtingen. Er zijn twee redenen waarom ik scholen waarover ik schrijf niet op de hoogte breng van gepubliceerde teksten.
1. Ik schrijf meestal aan de hand van actuele gebeurtenissen en mijn ervaring met mailen naar steinerscholen is dat ik geen antwoord krijg. En als ik er dan toch een keer een kreeg, duurde dat ontiegelijk lang.
2. Ik wil scholen, hun medewerkers of sympathisanten niet de indruk geven dat ik provoceer door commentaar in hun mailbox te droppen. Ik ken de wijze waarop in steinerscholen met commentaar wordt omgegaan (ik zeg niet dat jij daarom zo bent).
Maar misschien moet ik hier even overheen stappen en in de toekomst toch maar gewoon een mailtje sturen naar de school of de instelling waarover ik schrijf. Ik bekijk het nog eens.
Je komt om die naamsverandering te verklaren ongeveer met dezelfde uitleg als de voorzitter van de Vereniging van vrijescholen: dat het begrip ‘vrije’ verkeerde associaties oproept. Je zegt ook dat vrijheid van onderwijs in de Nederlandse situatie moeilijk realiseerbaar is. Ik kan daar gedeeltelijk in meegaan.
Maar…ik vind het toch nog vreemd. Ik zal je vertellen waarom.
Er is al geruime tijd een discussie aan de gang als zou de antroposofie ‘ondergronds’ aan het gaan zijn. Die discussie kwam ook al aan de oppervlakte toen Triodos Bank besloot om zich niet langer bekend te maken als ‘antroposofische’ bank en de link met antroposofie uit haar statuten verwijderde. En op Antrovista schreef bijvoorbeeld John Hogervorst naar aanleiding van een bijeenkomst die samenhing met de vrijeschool dat mensen zich soms schamen om te bekennen dat ze antroposoof zijn etc…
Er is m.i. een beweging op gang om zich naar buiten toe te distantiëren van alles wat associaties met Rudolf Steiner en antroposofie te maken heeft. Dat is gezien wat zoal onder de pet vandaan komt niet gek. Ik zie de naamsveranderingen van de vrijescholen in die context. Ik schreef in ‘Marketing’ al over de steinerscholen van Gouda en Alphen, die ook een naamsverandering ondergingen. De ene om een ander publiek te trekken, de andere omdat het leerlingenaantal daalt. ‘Landelijk loopt het aantal leerlingen op vrije scholen af en ook wij hebben daar mee te maken. We hebben wel instroom, maar nog niet genoeg.’ staat in het krantenartikel. http://antroposofie.wordpress.com/2009/02/06/marketing/ ‘Vrije School’ trekt niet genoeg leerlingen meer. En men denkt door de naam ‘Vrije School’ weg te moffelen leerlingen te winnen. Men weet dus klaarblijkelijk dat de Vrije School een slechte reputatie heeft. Of niet?
In België veranderde de Rudolf Steineracademie haar naam naar Via Libra. Om vervolgens dadelijk een nieuwe subsidieaanvraag te doen. De subsidies werden in 2005 stopgezet, omdat de overheid vond dat de Rudolf Steineracademie geen wezenlijke bijdrage aan de samenleving leverde.
Ik zie het vooral als ondergronds gaan. Een meer neutrale naam kiezen waaruit niet dadelijk de band met de achterliggende filosofie duidelijk wordt. Of het goed of slecht is, is een andere zaak.
John Hogervorst zegt het volgende:
‘Áls je schatplichtig bent aan de antroposofie – kom daar dan, als de situatie het vraagt, rond voor uit. Dat is alleen maar eerlijk. Tegenover de antroposofie, tegenover Rudolf Steiner en… tegenover jezelf. Jezelf in de volle zin van het woord serieus nemen, misschien is dat wel waar het in de antroposofie om gaat’
http://www.antrovista.com/nieuws/thema/heikelthema.php
Vriendelijke groeten,
Ramon
Dag Ramon,
Wat leuk: zo’n snelle reactie. Dank je wel daarvoor.
Wat betreft het eerste gedeelte: contact opnemen met de school, is mijn ervaring, kan ook openend werken. Vanuit interesse vragen stellen die geen oordeel inhouden, maakt dat er een vruchtbaar contact kan ontstaan.
Lees ik bijvoorbeeld je analyse van het artikel dan ontstaat er bij mij een beeld van iemand die alleen maar commentaar levert, oftewel meningen verkondigd. Je reactie op mijn weerwoord wordt al veel geïnteresseerder. Ik denk dat een open, eerlijke en nieuwsgierige houding mogelijkheden schept, terwijl het beschrijven waarin anderen fout zijn juist afstand opbouwt.
Bij zo’n artikel in het AD kun je je uiteraard ook realiseren dat mijn woorden geïnterpreteerd worden door een (overigens prima) journaliste: een analyse van zo’n artikel is dus altijd via via. Iemand open, eerlijk en nieuwsgierig (aardig dat de afkorting OEN is) tegemoet treden heeft vaak een openende werking. Dat niet iedereen deze kunst in de beweging waar wij het over hebben even goed beheerst is uiteraard door mij ook waargenomen.
Wat betreft het omgaan met het begrip “vrije” probeer ik zo genuanceerd mogelijk naar de verschillende kanten te kijken. Uiteraard besluipt mij soms ook wel het gevoel dat een naamswijziging een ietwat cosmetische aangelegenheid geweest is.
Ik weet als kind op de vrijeschool en later ook hierin werkend dat het begrip “vrije” associaties opriep met “daar kan alles maar”. Je bent ook een realist wanneer je onderkent dat een bepaald begrip bij de ontvanger het verkeerde beeld oproept. Dit heeft bij mij niets met schaamte te maken. Ik zou het prachtig vinden wanneer het vrijeschoolonderwijs in Nederland met bijvoorbeeld Waldorf of Steiner benoemd zou kunnen worden. Je sluit dan ook meteen aan bij de internationale benaming.
Uiteraard kan ik niet voor anderen spreken, maar ik voel me trots op de Nederlandse Waldorfscholen. Hetzelfde geldt voor antroposofie. Daarbij zal ik niet snel zeggen dat ik “antroposoof” ben, omdat dit weer als sektarisch ontvangen kan worden. Wel zeg ik dat ik werk vanuit antroposofie (op mijn visitekaartje staat “Onderwijsadvies vanuit antroposofie”). Ik ben daar trots op en iedereen mag dat weten.
Dat ik uiteraard binnen de antroposofische- en Wadorfbeweging mensen tegen kom die sociaal niet handig opereren herken ik ook. Ik leg dat niet bij het gedachtegoed neer.
Wel herken ik bij veruit de meeste collega’s dat zij eerlijk strevend zijn, met hier en daar een blinde vlek (of “ontwikkelmogelijkheid” ;-), maar och, ik heb er ook zo vele. Jij niet?
Tot zover enige overwegingen en hartelijke groet,
Gunnar Eric
Ja Gunnar Eric, ik ga ervan uit dat ik nog vele kansen tot ontwikkeling heb, en niet onbelangrijk, nog krijg.
Ik volg je in wat je zegt over het stellen van vragen vanuit interesse, de open houding, de afstand die kan ontstaan. Het zijn door mij beproefde manieren om problemen in steinerscholen aan te kaarten, vooral uit de periode dat mijn kinderen er nog school liepen. Ik had bij incidenten het ene vriendelijke gesprek na het andere (de eerste jaren toch 🙂 ) en ik werd steeds ‘gehoord’, maar er werd zelden iets ondernomen of opgevolgd. Uiteindelijk haalde ik noodgedwongen de kinderen van school en toen begonnen de verhalen van mensen met dezelfde ervaringen toe te stromen. In die periode ben ik overigens gaan publiceren (met al dadelijk heel veel bezoekers). Ik schrijf bewust met scherpe pen, maar de openheid heb ik nog steeds. Ik ben de voorbije jaren door betrokkenen bij steinerscholen meerdere malen gevraagd om gesprekken te voeren in en over steinerscholen, maar het vreemde is dat wanneer ik daarop toezegde, ik niets meer hoorde. Hoopte men dat ik zou weigeren, zodat men zou kunnen zeggen: ‘Kijk, hij wil niet praten’? Ik weet het niet. Het is mij een raadsel.
Goed dat je staat voor je overtuiging (als ik het zo mag zeggen). Dat is volgens mij precies wat Hogervorst bedoelt met ‘jezelf serieus nemen’.
En ik geef veel commentaar op, vaak mijn mening over, maar steek ook veel tijd in bestudering van de steinerschool en de antroposofie. Ik doe mijn best om steeds onderbouwde teksten neer te zetten. Het lukt me denk ik vrij goed.
Als je nog tips hebt om mijn teksten binnen de steinerbeweging beter te doen aankomen, zijn die uiteraard welkom. Als onderwijsadviseur vanuit antroposofie lijkt me dat vrij vakoverschrijdend: een criticus adviseren 😉
Vriendelijke groet,
Ramon
Dag Ramon,
Leuk dat we door zo’n “gesprek” duidelijker beelden van elkaar hebben gekregen.
Mijn idee is toch vaak dat het niet alleen om het “wat” gaat, maar dat het “hoe” vaak belangrijker is:
– Liever geen discussie maar gesprek (of dialoog), omdat bij een discussie de standpunten naast elkaar blijven staan en bij gesprek of dialoog er echte uitwisseling plaatsvindt.
– Ik hou altijd rekening met de “communicatiemuur”:
Bedoeld is niet gezegd,
Gezegd is niet gehoord,
Gehoord is niet begrepen,
Begrepen is niet akkoord,
Akkoord is nog geen actie.
Praktisch houdt dat in dat ik niet alleen maar verantwoordelijk ben over datgene wat ik uitzendt, maar ook hoe het aankomt.
Maar wellicht is dit toch wat “prekerig”.
Mocht je ooit vragen hebben: je hebt mijn e-mailadres. Mocht je ooit in de buurt zijn: leuk om eens samen het glas te heffen!
Hartelijke groet,
Gunnar Eric
Ok Gunnar Eric,
De volgende keer dat ik nog eens afreis naar Nederland en ik in de gelegenheid ben om een tussenstop te maken in Driebergen, laat ik je dat weten via mail.
Vriendelijke groet,
Ramon
Doen we!
Hartelijke groet,
Gunnar Eric