Bijna antroposoof, maar dan aan het denken gegaan
Onlangs vroeg iemand me hoe ik ooit op het idee was gekomen mijn kinderen aan een antroposofische school, beter bekend als steinerschool of Vrije School, toe te vertrouwen. Ik had geen idee. Er was ook geen geschikte andere school in de buurt. Op het eerste zicht had ook niemand in ons gezin een predispositie om luchtkastelen te bouwen of kroegfilosoof te worden.
Antroposofen lijken een voorkeur te hebben voor iemand die ‘geen idee’ heeft. Binnen de kortste keren was ik opvoeder annex bestuurslid op de school waar mijn kinderen schoolliepen. Met enige verwondering en net niet genoeg scepsis om argwaan te wekken, betrad ik dus de wereld van antroposofenopperhoofd Rudolf Steiner(1861-1925), die bij nader inzien uit niet meer bestond dan een oeverloze stroom van citaten van de grootmeester zelf. Slagzin nummer één was: ‘De mens bestaat uit fysiek-, etherisch-, astraal, en Ik-lichaam’. Bij navraag bleek niemand iets te hebben gezien.
Een bizarre herinnering aan de tijd in de ‘sekte’ antroposofie, waar ik nu met enige ironie op kan terugkijken. Veel had het echter niet gescheeld of ik had om bij de club te horen een aftands VW-busje gekocht, mij en mijn gezin in paarse linnen broeken gehesen, mijn kapper vaarwel gezegd, me een paar Birkenstock-sandalen aangeschaft en zeep nog alleen uit de kast gehaald om mee te boetseren. Vanzelfsprekend volgens antroposofische richtlijnen: ogen toe en hard drukken. Daar ik al sinds mijn prille jeugd prat ga op een verzorgd uiterlijk, leek me dat als gewoontemens echter geen goed idee en besloot ik trouw aan mezelf te blijven. Ik bleef ook consequent minstens één keer per week in bad gaan. Een verluchte geest in een fris lichaam. Voor antroposofen ligt dat natuurlijk moeilijk. Waar blijf je met al die (geestes)lichamen die Steiner beweerde te zien?
En klopt dat wel? ‘Natuurlijk’, zeggen antroposofen, ‘Steiner geeft daar, en daar, en daar een gedetailleerde beschrijving van zijn helderziende waarnemingen’. En het is waar, tenminste dat die beschrijvingen bestaan. Na een hallucinante reis doorheen enkele duizenden pagina’s van Steiners Gesamtausgabe rees alleen de vraag uit welke geest die waarnemingen ontsnapt zijn. Steiner zag namelijk dat het Britse eiland geen vaste bodem heeft, maar op zijn plaats wordt gehouden door sterrenkracht; onze voorouders van Atlantis kwamen; de aap een afvalproduct van de mens is; kabouters in diamantmijnen werken; engelen, aartsengelen en nog enkele toonladders hogere engelen over mens en aarde waken; probleemkinderen waarvan de oorzaak in een rekenfout in de kosmos moet worden gezocht; de verdwijning van de Indianen een kosmische noodzakelijkheid was; het zwarte ras een nachtvolk is, het blanke een dagvolk; en ga zo maar door. Voor antroposofen is de inhoud van deze instant-mythologie – volgens Steiner zijn het feiten – een realiteit.
Mijn ommegang door het land van eenoog kreeg een totaal andere wending toen duidelijk werd dat voor een van mijn kinderen de ‘menskundige’ pedagogische inzichten vanuit de antroposofie niet zo’n positieve invloed hadden op zijn fysiek lichaam. Met een hardcore antroposofisch juffie dat bij de minste spanning teruggreep op ‘old school’ pedagogische disciplines uit de tijd van Steiner zelf, zoals armpjeknijp en haartjetrek, was voor mijn zoon de lol er wel snel af. Als er al zoiets bestaat als een blauwdruk van de antroposofische pedagogiek, was mijn zoon een uitgesproken voorbeeldcasus. Een beetje ranselen op zijn tijd kon volgens Steiner wel nodig zijn en dan kun je van mensen die rigide in de leer zijn toch ook niet anders verwachten? Maar zulke zaken willen wij niet aan de wereld verkondigen, dixit Steiner. Het viel me al vrij vlug op dat men in de antroposofische beweging allergische reacties kreeg van het begrip ‘dagelijkse werkelijkheid’. Net vanwege eerder genoemde feiten.
Omdat antroposofen in hun home-made-medicin ook gebruik maken van de homeopathie, ‘similia similibus curentur’, leek het me wel wat om te zoeken naar een medicijn tegen bovenstaande allergie. In 2007 startte ik dus een website en bijhorende weblog op waar de mythologische proporties die de antroposofische school aanneemt door ritmisch (wakker) schudden worden verdund.
En omdat nuance belangrijk is: hieronder het promofilmpje van Vrije School Novalis College Eindhoven
Site ‘Focus op de steinerschool’ en weblog ‘Steinerscholen.com’
Opzet is om meer duidelijkheid te krijgen over wat het antroposofisch onderwijs inhoudt en 
hoe het in de praktijk in de steinerschool aan toegaat. De antroposofische beweging claimt allerlei gedateerde, van Steiner afkomstige visioenen die de toets van de wetenschap niet doorstaan en ruimschoots de grenzen van de redelijkheid overschrijden. Deze pseudowetenschap schraagt de steinerpedagogie en vindt via steineronderwijs ingang in de maatschappij. Ouders en leerlingen die argeloos bij de antroposofische school aanbelanden en met deze ‘ideeën’ en hun uitwerking geconfronteerd worden, voelen zich niet zelden bekocht. Vooral wanneer ze merken dat hun kinderen leerachterstanden oplopen of worden opgevoed volgens principes die onder andere zijn gebaseerd op Steiners karma- en reïncarnatieleer. Zowel de site als de weblog bieden deze mensen de mogelijkheid een beter begrip van steineronderwijs te krijgen om zo de opgedane ervaringen beter te kunnen plaatsen.
