Straffen

improviserenDat steinerscholen zich grotendeels beroepen op wat Steiner honderd jaar geleden over opvoeding wist te vertellen, heeft tot gevolg dat er nog altijd leraren op steinerscholen zijn die opvoedingsmethodes hanteren die eigenlijk in onze hedendaagse samenleving niet meer op hun plaats zijn.

Via onder andere deze site getuigen ouders dat hun kinderen door een steinerschoolleerkracht zijn gestraft of behandeld op een manier die elke verbeelding tart. Een summiere inventaris van getuigenissen toont dat er meer aan de hand is dan ‘pedagogische uitglijders’. We hebben het dan concreet over kinderen oorvijgen geven, aan de haren trekken,  met de hoofden tegen mekaar slaan, dooreen schudden, tegen de grond gooien, aan de voeten uit de klas trekken, de mond met zeep uitspoelen, opsluiten in een kleine ruimte en meer van dergelijke buitensporigheden. Buiten de vraag of deze vorm van omgaan met kinderen op steinerscholen oogluikend toegelaten wordt en waarom, is ook de vraag wat ten grondslag ligt aan het feit dat deze praktijken op steinerscholen voorkomen belangrijk. Voor een antwoord op deze laatste vraag hoeft men niet zo ver te zoeken.

Steinerscholen zijn ontstaan in een periode waarin het op de meest onzinnige manier straffen van kinderen nog de gewoonste zaak van de wereld was. Door de gedateerde ideeën van Steiner en zijn onderwijzers  onverwerkt in het heden te plaatsen, krijgt ook de geest van de hardhandige opvoeder zijn werkzaamheid terug. En dat is voor kinderen geen al te plezierige geest, want die bevat nog de idee dat de lijfstraf een hulp in de opvoeding kan zijn. Komt daar nog bij dat vanuit Duitsland, de bakermat van de steinerscholen en internationaal het grote voorbeeld, het straffen wordt gepromoot in de vorm van een boek met als titel ‘Die Strafe in der Selbsterziehung und in der Erziehung des Kindes’. Vertaald is dat ‘Straf in de zelfopvoeding en de opvoeding van het kind’. Auteurs van het boek zijn Erich Gabert (1900-1968 ) en Georg Kniebe (1940-). De eerste, die het originele boek schreef, is nog medewerker van Rudolf Steiner geweest. Georg Kniebe moest het origineel in 1993 aanpassen, omdat de inhoud van het boek, dat tot de standaardwerken op opleidingen tot steinerschoolleerkracht behoort, anders de indruk zou wekken dat steinerscholen de wet niet willen respecteren. In Duitsland zijn lijfstraffen namelijk vanaf 1993 bij wet verboden en strafbaar gesteld.

Al bij het lezen van de korte inhoud van het boek kan men zich de vraag stellen hoe erg de originele uitgave wel niet moet geweest zijn. In ieder geval klaagde in Duitsland de bond van steinerscholen een journalist aan, omdat die het had gewaagd om in een kritisch boek over steinerscholen uit het origineel van Erich Gabert te citeren. Maar de hernieuwde uitgave mag dan gefilterd zijn, controversieel is ze nog steeds. Een korte blik op de inhoud van het boek.

Zinvolle straf moet de ander de mogelijkheid geven een geleid proces van zelfreiniging te ervaren, dat hij door zelfgestelde doelen en handelingen nog niet kan volbrengen. De straf kan echter altijd maar een begin zijn: de belangrijkste stappen volgen aansluitend. Straf als hulp in de persoonlijke ontwikkeling is de hoofdgedachte die Erich Gabert volgt. Hij toont dat straf zich op de toekomst van de opgroeiende moet oriënteren en op de vorming van de wil moet inwerken.

Het boek behandelt actuele thema’s in de dagelijkse opvoeding: ‘Mag men kinderen slaan?’, ‘Straffen, hoe het niet moet’, ‘De zelfopvoeding van de opvoeder’ en veel meer. Het werk is al jaren van grote waarde binnen de steinerscholen en behoort onbetwist tot de grondslagen van de steinerpedagogie.

Update 21/11/2010: linken naar gerelateerde artikels.

Meisje ondergaat absurde straf in Leuvense steinerschool

 

Ook misbruik in steinerscholen

 

Facebooktwitterredditpinterestlinkedinmail

Author: Ramon De Jonghe

16 thoughts on “Straffen

  1. Oh ja… ik heb ze ook zien gebeuren. “straffen” in de bovenbouw…
    Al schreef ik dat eerder toe aan een leerkracht die zijn kalmte niet kon bewaren/zich niet kon beheersen dan aan bepaalde didactieken.
    Alleszins, noch het één noch het ander hoeft getolereerd te worden uiteraard.

  2. Katrien,

    Ik vraag me dan of de leerkracht waarover je spreekt eens een keer zijn kalmte verloor of regelmatig?

    Er is natuurlijk een verschil tussen een leerkracht die zijn kalmte eens een keer niet kan bewaren en daardoor eens ‘uitglijdt’ of zich mispakt en een leraar die systematisch oorvijgen uitdeelt, omdat hij vindt dat kinderen die niet horen willen, maar moeten voelen.

    In het eerste geval is het een fout die heel veel mensen kan overkomen. In het tweede geval is het een didactische methode die verwerpelijk is. Het mag duidelijk zijn dat bovenstaand stuk betrekking heeft op straffen als didactische methode.

    Wanneer echter een van de basiswerken van de steinerpedagogie voor straffen pleit, kan dat zowel door de eerste als de tweede leraar als excuus voor hun gedrag worden gebruikt.

    Als de leerkracht waarover jij het hebt regelmatig ‘ontplofte’ en strafte (zonder dat evenwel bewust als methode te gebruiken) is de kans groot dat dat door de school getolereerd werd onder het mom van passend binnen de pedagogie.

    Groet
    Ramon DJV

  3. Beste Ramon,

    wat is dit nou toch weer voor tendentieus stuk? Een onbevangen lezer zal uit je verhaal de indruk krijgen dat het er op de steinerscholen in het algemeen bewust keihard aan toe gaat. Dat is natuurlijk niet waar. Je levert daar ook helemaal geen bewijs voor.

    Feiten:
    1. In onze samenleving komen veel misstanden voor, dus ook in het onderwijs, dus ook in het onderwijs op de steinerscholen. Dat is evident en wordt door niemand ontkend.
    2. Straffen en complimenten horen bij het leven, net als regen en zonneschijn. Dat is in de pedagogische thuis- en schoolsituatie niet anders. Het gaat er om waarom en hoe je het doet.
    3. In het boek van Erich Gabert wordt het straffen helemaal niet ‘gepromoot’ zoals jij het uitdrukt. Je hebt het vast niet zelf gelezen. Hij probeert aan te geven hoe je als (zelf-)opvoeder met dit vraagstuk om zou kunnen gaan. Het werd gepubliceerd in 1951, toen er, zeker ook in het ‘gangbare’ onderwijs en de opvoeding en niet alleen in Duitsland, anders tegen deze kwesties werd aangekeken dan nu.
    4. Het boek van Gabert is zeer zeker geen ‘standaardwerk’ in de opleiding tot steinerschoolleerkracht, maar slechts één boek onder zeer vele andere.

    Overwegingen
    1. Je gebruikt in je stuk op een vertroebelende manier de begrippen ‘straffen’ en ‘lijfstraffen’ door elkaar heen, daarmee de suggestie wekkend dat in de steinerscholen het straffen vooral de vorm van lijfstraffen aanneemt, en wel omdat de autoriteit Gabert dat aanbevolen zou hebben. Dat is volslagen onzin.
    2. Dat er (ook) in steinerscholen wel eens de neiging bestaat om bij kritiek de rijen te sluiten en falende leerkrachten de hand boven het hoofd te houden, is een fenomeen dat ik ook uit eigen ervaring en verhalen van anderen ken. Maar daar zullen dit soort totaal overdreven zwartmakerijen geen positieve invloed op uitoefenen. Integendeel!

  4. Herman,

    Ik wil met mijn stuk helemaal de suggestie niet wekken dat op steinerscholen straffen vooral lijfstraffen zijn. Ik leg het verband tussen een theoretisch werk dat straffen promoot en het veelvoorkomend fenomeen van lijfstraffen op steinerscholen. Bewijzen? Ik schrijf aan de hand van getuigenissen van ouders, leerlingen, ex-leerlingen en leraren. Daaruit blijkt dat de lijfstraf op steinerscholen nog altijd ‘in’ is.

    Over je ‘feiten’ wil ik het volgende zeggen:

    1. Het klopt niet dat misstanden op steinerscholen door niemand worden ontkend. Zie hiervoor de door enkele antroposofen eveneens als ’tendentieus’ beoordeelde artikelen van John Hogervorst in Driegonaal.

    2. Ik dacht dat ik met dit stuk toch schrijf over HOE erop steinerscholen wordt omgegaan met het onderwerp straffen? Het WAAROM kan ik niet aangeven, want dan zou ik een psychologische schets van dé steinerschoolleerkracht moeten neerzetten, wat niet zo netjes is.

    3. Je hebt mijn stuk niet goed gelezen. Het boek van Gabert is herwerkt in 1993, juist omdat de inhoud ervan in tegenspraak was met de Duitse wetgeving. Ik heb alleen enkele samenvattingen van en fragmenten uit het boek gelezen. De inhoud van die samenvattingen bleek overeen te komen met de dagelijkse praktijk op steinerscholen zoals die wordt weergegeven door mensen waarvan de kinderen lijfstraffen hebben ondergaan.

    4. Het boek van Gabert is wel een standaardwerk in de steinerpedagogie. In een reeks werken uitgegeven door het Pedagogisch Onderzoekscentrum van de Bond van Duitse steinerscholen is het zelfs band 1.

    Wat ik op je overwegingen kan aanmerken:

    1. Wat is er vertroebelend? Is uit deze zinsnede niet duidelijk waarover het gaat?
    ‘We hebben het dan concreet over kinderen oorvijgen geven, aan de haren trekken, met de hoofden tegen mekaar slaan, dooreen schudden, tegen de grond gooien, aan de voeten uit de klas trekken, de mond met zeep uitspoelen, opsluiten in een kleine ruimte en meer van dergelijke buitensporigheden.’
    Ik kan het moeilijk duidelijker omschrijven. Maar als je vindt dat ik wat vergeten ben? Ook dit gebeurt op steinerscholen: handen met plakband aan de bank vastkleven, aan de oren trekken, kleuters een half uur lang op op een stoeltje laten staan met de handen in de lucht, enz… Men zou bijna gaan denken dat de gekken regeren, niet?
    En ja, autoriteiten en zeker iemand zoals Gabert, die een ‘apostel’ van Rudolf Steiner was, inspireren anderen door hun ideeën te boek te stellen.

    2. ‘Dat er (ook) in steinerscholen wel eens de neiging bestaat om bij kritiek de rijen te sluiten…’
    De neiging bestaat, haha. Herman toch. Het regent vanuit de steinerscholen gewoon strafklachten wanneer iemand publiek kritiek uit op steinerscholen. Reguliere onderwijsdeskundigen worden door de woordvoerders van steinerscholen gewoon persoonlijk afgebrand als ze iets over steinerscholen zeggen dat niet in het plaatje past.

  5. Klappen heb ik gehad, harde klappen, te vaak en te veel heb ik op de gang moeten staan binnen de Vrije School, met grote gevolgen, voor mijn verdere ontwikkeling.
    Dan te bedenken, dat mijn vader de dagelijkse leiding aanvoerde binnen deze school.
    Een walgelijke cultuur van naar boven likken en naar beneden trappen.
    Dat journalisten en overheidsdiensten in binnen en buitenland, zich druk maken over deze beweging is niet verwonderlijk.
    De misstanden vallen op, door hun regelmaat, als men dan de rijen sluit, maakt men zich alleen maar, meer verdacht.

  6. Frank,

    Dat lijkt me dubbel zo erg: op school mismeesterd worden terwijl je eigen vader de dagelijkse leiding voorzit. Is dat nog een beetje goedgekomen?

    Ja, overheid wordt terecht door journalisten wakkergeschud.

    Groet
    Ramon DJV

  7. beste allemaal die hier op deze ongelooflijke onzinsite zit,

    ik, al ruim 14 jaar steinerschoolleerling verklaar deze hele boel hier te belachelijk voor woorden. alles wat hier te lezen valt is grof overdreven of zelfs volledig onwaar (en ik heb het niet alleen over dit stuk over straffen maar over alles hier.) en de zaken die hier een kern van waarheid zouden hebben zie je in elke schoolgemeenschap terugkeren!

    ik zou zo zeggen, van het internet halen die rotzooi. , verziek je eigen leefwereld en laat anderen met rust.

    bekka

    Moderatie: Het is misschien goed dat je zelf het voorbeeld geeft. Nu ben je alleen maar een schoolvoorbeeld van wat je zelf schrijft. Een volgende soortgelijke reactie zal worden verwijderd, omdat ze niets bijdraagt aan de discussie.

  8. In onze opvoedmethode proberen we zo weinig mogelijk gebruik te maken van straffen en belonen omdat volgens ons beiden schadelijk zijn voor de ontwikkeling van het kind. Toen we onze kinderen gingen inschrijven vertelden we dit aan de leerkracht. Er werd ons verteld dat er niet gestraft werd op school, maar dat ze net zoals ons door een dialoog conflicten oplosten en enkel in bepaalde situaties straften. Dit hoorde zo in een Steinerschool. Er was zelfs geen strafhoekje voorzien (net zoals we het onze kinderen beloofd hadden!).

    Maar wat merken we nu? Er wordt wel gestraft en er is een strafhoekje voorzien, zelfs bij de kleuters. Er wordt niet geluisterd, maar geoordeeld en het is niet altijd de dader die gestraft wordt.

  9. Dag ano,

    Jullie zijn dus bij de inschrijving door de school verkeerd ingelicht. Op verscheidene plaatsen in mijn boek, Focus op de steinerschool,haal ik deze praktijk aan:

    p.23 (Ouders zijn soms gemakkelijk overtuigd door de voorstelling van de werking van de steinerschool, die zich trouwens ook graag ‘presenteert als verstrekker van ‘holistisch’ onderwijs richting vrijheid waarin het kind centraal staat, alhoewel deze beschrijving misleidend is'[1]. (…) Zo refereren de begrippen ‘het kind centraal en afgestemd op de leeftijd’ naar antroposofische dogma’s over kinderontwikkeling[2].
    [1][2] P. Bierl, Pedagogik der runden Ecken, Jungle World No.36, 6 October 2007(…)

    p.30 (…) Verwonderen zal het waarschijnlijk niet dat er ouders zijn die met het volste vertrouwen hun kinderen naar de steinerschool sturen, ‘maar na verloop van tijd tot de conclusie komen dat ze zich hebben vergist of het gevoel hebben dat ze flink in het ootje zijn genomen'[1]. Dit gevoel wordt nog versterkt wanneer de door de school bij de ouders opgeroepen verwachtingen met betrekking tot leerprestaties niet worden ingelost. [1] S. Lombard, Spotlight on anthroposophy, Cultic Studies Review Vol.2 nr.2, ICSA 2003 (…)

    p.42 (…) Veel ouders komen nadat hun kinderen al een tijdje naar de steinerschool zijn geweest op andere gedachten. Bijvoorbeeld dat het schoolsysteem zeer autoritair en gesloten is, in die zin dat de steinerpedagogie er wel eens gebruikt wordt om ouders monddood te maken en elke vorm van kritiek te elimineren. Dat ouderparticipatie vooral bestaat uit poetsbeurten en andere corveediensten, niet uit een gezamenlijke (kritische) reflectie op de onderwijsproblematiek van het individuele kind of de groep. Of dat wie zich desondanks kritisch uitlaat, ofwel een nietszeggend antwoord krijgt waarmee de aangekaarte kwesties op de lange baan worden geschoven, ofwel een stille hint dat het zwijgen of vertrekken is.(…)

    Er is nog meer en ik zal zeker nog genoeg aandacht besteden aan de manier waarop de steinerschool zich aan de ‘buitenwereld’ presenteert. Een interessant stuk over hoe de steinerscholen informeren is van de hand van de Duitse steinerschoolcriticus Andres Lichte, die enkele infomomenten van de steinerschool bezocht: http://antroposofie.wordpress.com/2009/12/15/de-steinerschool-informeert/

    Vriendelijke groeten,
    Ramon

  10. dochter van 5 jaar is per vandaag van school, steinerschool wel te verstaan na knijpen in haar arm door een ib-er. toen ik verhaal ging halen zei betreffend persoon dat dat normaal was. NORMAAL? om in een kind wat niet van jou is te knijpen om je punt te maken? fysiek kracht bijzetten om je punt te maken is een teken van tekortschieten op verbaal terrein en onmacht. Maar niet bij mijn dochter. Heb directie gemaild maar niks terug. politie is ook op de hoogte.

  11. Nou CK, ik denk dat je de 19e mei 2011 voor Ramon DJV tot een feestdag hebt gemaakt met je reactie!

    Champagne!

  12. NOS meldt op haar website het volgende:

    (…) De eigenaar van een kinderopvangcentrum in Venray mag niet meer op het centrum komen. De gemeente grijpt in, omdat de vrouw agressief met de kinderen omging.

    Twee ouders meldden zich bij de politie met vermoedens van mishandeling. Daarop liet de gemeente het antroposofische kindercentrum Nissehof, waar zo’n 50 kinderen tussen de 0 en 13 jaar op zitten, inspecteren.

    Bang

    De vrouw pakte de kinderen hardhandig beet, schudde ze door elkaar en duwde ze hard terug in hun stoel. Zeker één van de kinderen liep daarbij blauwe plekken op. Ook was ze verbaal agressief tegen de kinderen.

    De kinderen op het verblijf waren bang voor de vrouw, zegt de gemeente. Ze voelden zich niet veilig op de opvang. Het toegangsverbod voor de eigenaar geldt in ieder geval een half jaar.(…)

    NOS, Eigenaar opvang weg na agressie, http://nos.nl/artikel/604515-eigenaar-opvang-weg-na-agressie.html 31/01/2013

  13. Ik heb het volgende over bedacht Dit ook aanleiding van een zorg boerderij in het Groningse Wedde Ook antroposofisch Waar cliënten werden mishandeld deze instelling is dicht Het volgende heb ik hier over bedacht alle Antroposofische instellingen moeten sluiten dit om verdere mishandelingen te voor komen Ik woon onder stichting Aliade was eerst Talant Is heel goed is niet antroposofisch Daar moeten ook de clienten van Olmen es onder vallen. Vrije scholen moeten dan ook dicht dit ook om mishandelingen van kinderen die deze scholen bezoeken Mishandeling tegen te gaan zo den k ik er over

Geef een reactie

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd. Vereiste velden zijn gemarkeerd met *