Ik hoor het antroposofen graag zeggen: ‘Je moet het in zijn context zien’. Wat daar precies mee bedoeld wordt, kom ik zelden te weten. Alleen blijkt die context vaak ruimer te worden naarmate ‘de sofen’ hun verhaal niet verkocht krijgen.
Maar goed, context dus. Ik las vandaag een artikel in De Standaard waarin thuisonderwijs wordt gepromoot. Aan het woord kwam een oud-leerling van de steinerschool,Tobias Verhulst, zoon van de bekende antroposoof Jos Verhulst, in Vlaanderen de grote bepleiter van thuisonderwijs en ‘spindoctor’ achter de politieke beweging Democratie.nu. Jos Verhulst wordt in dat artikel echter niet genoemd. De zoon bepleit de zaak van zijn vader, zonder de vader te noemen? Wat al helemaal niet wordt vermeld is dat de onderwijsachtergrond die tot gevolg had dat de kinderen Verhulst thuisonderwijs gingen volgen het steineronderwijs is. (Update 26/04, 21.35h) Vader en moeder Verhulst gaven les in de steinerschool. De vader in de school waar de kinderen schoolmoe werden. Ook dat is context. En ik weet wel dat ook in ander onderwijs kinderen schoolmoe worden. Het gaat er nu om vanuit welke achtergrond Tobias Verhulst spreekt als hij in De Standaard bijvoorbeeld zegt:
‘Op mijn twaalfde heb ik aan mijn ouders voorgesteld om thuis verder te studeren. Ik ging echt niet graag naar school. Het klikte niet met mijn klasgenoten en ik werd gepest. Leren deed ik wel heel graag, maar in de klas verveelde ik me. Het ging veel te traag. Ik kreeg wel extra oefeningen, maar dat waren dan vooral extra oefeningen op dezelfde materie. Nee, ik heb geen goede herinneringen aan mijn schooltijd.’
En hij was dus niet de enige die het beu was op school.
Samen met zijn al even schoolmoeë broers en zus volgde Tobias Verhulst thuis les.
En dan zegt de zoon bijna hetzelfde als wat de vader me enkele jaren geleden vertelde.
‘School functioneert voor veel mensen als kinderopvang.
Alleen nuanceert de zoon het meer. Aan het einde van het interview komt hij wel met een iets krassere uitspraak.
Veel jongeren lopen schade op doordat ze verplicht zes jaar in een kunstmatig samengestelde groep zitten. In elke klas is er hiërarchie en vallen mensen uit de boot.
Schade oplopen. Kras, maar we weten nu vanuit welke ervaring Tobias Verhulst spreekt. Hij kende alleen de steinerschool. Met zijn masterdiploma in de hand heeft hij dan weer aangetoond dat zijn vader recht van spreken heeft door te stellen dat thuisonderwijs effectief werkt. In tegenstelling tot de steinerschool, waarover volgens mij vader Verhulst wel een boekje zou kunnen opendoen. Uitzonderlijk kan je, ondanks dat hij ‘op papier’ meestal heel zakelijk blijft, over Jos zijn ervaringen in de steinerschool ook wel iets te weten komen via het internet.
Zo schreef hij op 6 juni 2004 op Politics.be:
Noot: ikzelf heb verschillende malen leerlingen uit de laatste jaren middelbaar de vraag gesteld, hoeveel uren per dag zij werkelijk iets leren. Het bijwonen van een les betekent namelijk niet, dat ook wordt geleerd. Vele leerlingen zitten gewoon te overleven, te dromen, of ze kennen reeds wat geboden wordt of hebben juist afgehaakt. Het gemiddelde antwoord luidt: ongeveer 2 uur per dag.
Die twee uur, is dat dan het periode-onderwijs? Maar dat is aan het begin van de dag. En daarover zei Jos twee jaar eerder al:
Het valt mij altijd op dat leerlingen ’s morgens traag en sloffend de klas binnenkomen, en ’s avonds snel, gehaast en vaak vrolijk de klas weer verlaten.
Is de steinerschool niet die school die uitpakt met ‘bewegend onderwijs’? Maar ik hoef niet ver terug te gaan in mijn herinnering om steinerschoolleerlingen de klas te zien binnensloffen.
Jos Verhulst was voor hij in Antwerpen les ging geven trouwens mede-oprichter van de Leuvense steinerschool. Op 29 maart 2005 schreef hij daarover:
Ik heb me rond 1980 erg ingezet voor de oprichting van de Leuvense Steinerschool en daarna heb ik, ondertussen al ruim 20 jaar, les gegeven in een Steinerschool. Ik ben meer en meer overtuigd geraakt van de gegrondheid van de mensvisie waarop het Steineronderwijs berust. Tegelijk is mij ook meer en meer duidelijk geworden dat met de huidige wettelijke beperkingen echt Steineronderwijs eigenlijk zo goed als onmogelijk is. Je vindt bij Steiner zelf daarvan trouwens de bevestiging.
Zie hierover meer op http://www.directe-democratie.be/pub…2004.html#stei
Steiner zelf heeft als jongeman zelf huisonderricht gegeven. Naast latere activiteit als docent aan een arbeidershogeschool in Berlijn is dit zijn enige actieve onderwijservaring geweest. Hij was een tegenstander van leerplannen, van diplomacriteria en van schoolplicht.
Ikzelf zie geen strikt onderscheid tussen thuisonderwijs en scholen. Tussen die twee kan je alle mogelijke overgangsvormen hebben. Jonge mensen kunnen bepaalde vakken volkomen zelfstandig studeren; voor andere hebben ze de ondersteuning nodig van een ouder, voor andere weer van een coach buiten het gezin. Gezinnen kunnen samen op grote of kleine schaal onderwijsinitiatieven opzetten; en leraren kunnen ook onderwijsinitiatieven opnemen. Klassieke scholen kunnen ook in de richting van meer vrijheid evolueren, door leerlingen toe te laten om zich slechts voor een beperkt aantal vakken in te schrijven, en andere vakken zelfstandig te studeren. Vrijheid is hier essentieel. Hoe meer vrijheid, hoe meer intrinsieke motivatie zich ontwikkelt en hoe efficiënter wordt geleerd. Ik heb vastgesteld dat mijn eigen kinderen op die manier ongeveer 5 à 10 maal efficiënter konden leren dan op school gebeurt. Men merkt dit geweldige effectiviteitsverschil niet op, omdat bijna iedereen in het schoolsysteem zit en de staat, door van iedereen belastingsgeld af te pakken en dit slechts terug te geven (via schoolsubsidies) aan diegenen die het onderwijssysteem van de staat volgen, de concurrentie compleet vervalst. En dan zijn we in Vlaanderen nog goed af; in Duitsland wordt je als ouder gewoon opgesloten indien je zelf de verantwoordelijkheid voor de opvoeding van je kinderen wilt opnemen.
De titel van het artikel in De Standaard luidt overigens ‘Zes jaar middelbaar is tijdverlies’. Volgens een oud-leerling van de steinerschool tenminste.
Ik fronste even de wenkbrouwen toen ik dit las. Bedankt voor deze ‘contextschets’. Verklaart veel.
Even nog wat context. Mijn vrouw geeft geen les in de Antwerpse Steinerschool, maar in een gewone (‘zwarte’) school (ze heeft ooit wel twee jaar les gegeven in de eerste twee jaren dat de Leuvense Steinerschool bestond). Verder is het niet zo, dat de ‘zoon de zaak van zijn vader’ bepleit. Tobias Verhulst is een volwassene die zijn eigen gedachten uitdrukt en zijn eigen zaak bepleit. Het initiatief/de vraag tot thuisonderwijs kwam trouwens van onze kinderen, niet van mijn vrouw of mijzelf; dat staat ook zo in het artikel. Tenslotte: de problemen waarmee mijn kinderen werden geconfronteerd (veel te lange en onrendabele lestijden, absurd lange leertijd van zes jaar middelbaar, pesten) zijn algemeen; ze hebben niet te maken met de specificiteit van de school. Dat betekent niet, dat er geen specifiek met Steinerscholen verbonden problemen zouden bestaan; die zijn er zeker. Bij de keuze door ons gezin voor thuisonderwijs waren echter het algemene lage leerrendement, het tijdsverlies (zes jaar lang iedere week dertig uren les, terwijl het ook kan in drie of vier jaar quasi zonder les) en de artificiële sociale context van het staatsgecontroleerd onderwijs – steiner of niet – de doorslaggevende elementen. Ook in gelijk welke andere middelbare school zouden mijn kinderen gedwongen zijn geworden om gedurende een paar extra jaren – zeg tot hun 18 jaar – umsonst hun broek te verslijten. Voor mij is de kern van deze thuisonderwijservaring geweest, dat ouders erg veel kunnen leren van hun kinderen. Het is pas door de observatie van mijn kinderen en hun reactie op het schoolgebeuren dat ik het hele onderwijssysteem, van boven tot onder, definitief in vraag ben gaan stellen. De vraag luidt wat mij betreft niet: Steinerschool of geen Steinerschool. De vraag luidt: school of geen school.
Wat is jullie mening over de nogal scherpe kritiek op het Amerikaanse onderwijssysteem, beschreven op http://www.cantrip.org/gatto.html ?
Al die argumenten lijken vrij universeel en niet gebonden aan een bepaald land.
De stelling is dat het onderwijssysteem vooral bedoeld is om brave belastingsbetalers te creëren.
Dag Jos,
Bedankt voor de toelichting. Ik heb mijn stuk aangepast. Ik heb op zich geen moeite met jouw of Tobias zijn ‘pleidooi’ voor thuisonderwijs, maar wel met het feit dat het zo wordt voorgesteld alsof het hele middelbare onderwijs tijdverlies is. Terwijl je kinderen eigenlijk het steineronderwijs met de paplepel is ingegeven en ze eigenlijk toch geen andere school hebben ervaren? Vanuit die context spreekt Tobias toch als hij het in het artikel over zijn schoolervaringen heeft, niet?
Dat had ervan mij gerust even mogen bij worden vermeld. Als er ergens een oud-leerling van de steinerschool in de mediabelangstelling komt, kan meestal niet genoeg herhaald worden ‘DAT DIE NAAR DE STEINERSCHOOL IS GEGAAN!!!’ Waarom dat dan niet doen in dit geval?
Zou het trouwens niet zo kunnen zijn dat de schoolmoeheid waarover Tobias in het artikel spreekt meer te maken heeft met het aanbod van de steinerschool i.p.v. met, zoals jij het zegt, het lage rendement van het onderwijs in het algemeen? Ik ken hoogbegaafde kinderen die al in de onderbouw van de steinerschool schoolmoe werden en waarbij die schoolmoeheid verdween toen ze naar het reguliere onderwijs overschakelden, waar ze wel genoeg leerstof kregen om hun tanden in te zetten.
Een vriend van me die even les heeft gegeven in de steinerschool verwoordde dat zo: ‘Die kinderen worden het moe van altijd gehakt voorgeschoteld te krijgen, terwijl ze eigenlijk zin hebben om een biefstuk te verscheuren’.
@Johan,
Ik denk dat die stelling enigszins aansluit bij wat Jos Verhulst ‘aangeleerde hulpeloosheid’ noemt. http://www.democratie.nu/bibliotheek/artikels/aangeleerde_hulpeloosheid.html
Volgens mij staat dit gedachtegoed niet ver van de complottheorieën waarin de staat het grote kwaad is. Ik heb er eigenlijk niet veel affiniteit mee.
Waar eindigt context en begint de persoonlijke inkleuring ? Beste Ramon DJV , dank je wel voor het aanbrengen van belangrijke context bij het artikel in de Standaard maar na het lezen van je laatste stukje wordt het me duidelijk dat context vaak gebruikt wordt om een persoonlijke motivatie te rechtvaardigen.Jammer genoeg ontbreekt hier de context om dat dan weer te kunnen duiden. Blijkbaar is het een dunne grens, de grens tussen context en persoonlijke visie gebaseerd op ervaring en wat “vrienden” zeggen.Nu ja, weer iets bij geleerd.Blijkbaar stoort er jou iets aan het Steiner onderwijs. Kan ik in komen , heb zelf geen al te goede ervaring met antroposofie en de Steiner-adepten. Maar beste Ramon, laat die mensen toch gewoon doen, wat baten kaars en bril als de uil niet zienen wil ?
Beste,
Mijn jongste was vorig schooljaar gefrustreerd omdat hij in het derde leerjaar nog niet had leren lezen. Zijn tijdsgenoten die naar de reguliere school gaan, kunnen dat wel. Het enige waar hij over praatte was over de speeltijden. Het klasgebeuren beschreef hij als volgt: “Ik weet niet wat de leraar zegt, meestal zit ik naar buiten te kijken of ben ik met mijn buur aan het praten wnat ik ben toch eerste klaar.”
Tijdens een les broodbakken waren de jongens stokjes aan het verbranden, vervolgens knabbelden ze erop. Mijn zoon vond het heel leuk. Hij wist te vertellen dat elk stokje een andere smaak had. Maar brood bakken, daar had hij niets van gezien. Voor hem is de steinerschool één grote gezellige speeltuin.
De lerares euritmie vond dat zijn motoriek niet helemaal goed zat terwijl mijn zoon gewoon een hekel had aan die bewegingen. Ook de leraar turnen had veel kritiek. Nu in de reguliere school merkt men er niets van. Hij is bij de betere turners.
Nu kan hij echte boeken lezen, hij is een kei in rekenen en hij gaat graag naar school. De eerste dagen was hij FIER dat hij huiswerk mocht meenemen. Eindelijk voelt hij dat hij iets kan leren wat andere kinderen ook kunnen. Hij is geen buitenbeentje meer.
Deze ervaringen delen ook mijn andere kinderen.
Ik hoor van vele ouders die kinderen in de steinerschool hebben dat ze naar de logopedist gaan. Meestal voor de spelling. Voor de achterstand op te halen. Ik heb mijn kind van school veranderd, hij zit nu wel een jaar achteruit. Ik vind dit jammer want het had niet nodig geweest.
Of een kind nu naar school gaat of thuisonderwijs geniet maakt niet uit. Elk systeem heeft zijn goede en minder goede kanten. Alleen vind ik het jammer dat er in de steinerschool niet naar het kind in kwestie gekeken wordt, maar naar wat de leraren betekenen. Zij staan op de eerste plaats, niet de kinderen.
Hier wil ik later nog wel op ingaan. Daar heb ik nog wat anekdotes rond te vertellen.
Beste Maturin,
Onder het tabblad ‘Intro & info’ kan je nalezen waarom ik me met steinerscholen bezighoud.
Ik begrijp niet goed wat je bedoelt met ‘laat die mensen toch gewoon doen’. Het gaat hier niet om een of andere sekte van kaalgeschorenen in een kasteel in Wallonië, maar wel om door de gemeenschap gefinancierde scholen die onder het mom van vrijheid van geestesleven er nogal bedenkelijke werkwijzen op na houden. Tegen die mensen die in steinerscholen werken heb ik niets, maar ik behoud me wel het recht voor om commentaar te leveren op scholen, want dat zijn maatschappelijke instellingen die met belastinggeld worden gefinancierd. Ik zeg toch ook niet tegen de maatschappijkritische Jos Verhulst dat hij de overheid maar gerust moet laten. 😉
Ik heb in een reactie aan Jos Verhulst al aangegeven dat men in het artikel waarin zijn zoon aan het woord komt gerust had kunnen vermelden dat het niet om zomaar een school gaat, maar om een steinerschool. Dan kan de lezer bijvoorbeeld Tobias Verhulsts uitspraak ‘dat het veel te traag ging en dat hij zich verveelde’ al wat beter plaatsen. Zie ook de vorige reactie van Erika.
De steinerscholen zijn de voorbije 90 jaar voor een deel kunnen worden wat ze nu zijn doordat mensen steeds maar zeiden: ‘Ach, die wereldvreemde, geitenwollensokkendragende, zweverige steinerianen die het liefst alles pastelroze zouden schilderen. Laat ze maar doen. Wat kan het kwaad? En we kunnen er nog eens om lachen ook.’
Maar ouders die hun kinderen van een steinerschool moesten halen, konden daar meestal niet om lachen. En gelukkig dat nu (vooral het laatste decennia) zowat overal ter wereld kritiek op steineronderwijs begint te komen. Onderwijs, en niet alleen dat, moet zich kunnen scherpen aan kritiek. Zonder kritiek op onderwijs waren er waarschijnlijk geen reformscholen geweest.
Jos,
Ik heb nog samen met uw oudste zoon (Thomas) school gelopen. Ik kan vanuit mijn eigen ervaringen alsook de zaken die ik gezien heb bij anderen heel goed begrijpen waarom u en uw kinderen er voor gekozen hebben om de Steinerschool in Antwerpen te verlaten.
Ook ik verveelde mij als leerling vaak te pletter in lessen en stelde ook vaak luidop de vraag waarom we tot 17u op school zaten. Zeker achteraf bekeken zijn dit toch pedagogische flaters gezien elke lesgever weet dat je aandacht niet over zo’n tijdspanne kan uitrekken. Zeker gezien de inhoud miniem was.
Toch ben ik er niet van overtuigd dat dit in elke school zo is. Toen ik (gelukkig!) de overstap heb gemaakt naar het reguliere onderwijs kreeg ik makkelijk vijf maal zoveel leerstof aangeboden in minder lesuren. Bij vakken waarvoor je beter was werd je uitgedaagd om nog betere resultaten neer te zetten of om deel te nemen aan extrascolaire activiteiten/wedstrijden zoals de verschillende olympiades. Het feit dat thuisonderwijs sowieso beter zou zijn vanuit uw unisolo ervaring met het Steineronderwijs lijkt me nogal kort door de bocht. Mijn ervaringen met het reguliere net geven mij immers niet die indruk.
Moest u een vermoeden door wie deze tekst geplaatst is mag u altijd groeten overmaken aan uw kinderen. Ik blijf hier echter liever anoniem (en zou het appreciëren moest u dat ook eerbiedigen) omdat de christelijke waarden van vergeving en zelfkritiek in Steiner-middens vaak onbestaande zijn.
Mvg
Hallo ik zou ook heel graag thuisonderwijs krijgen maar ik vraag me af of ik ook zelfstandig mag studeren dus geen privéleraar of moeder of vader alleen als ik iets echt niet begrijp maar kan dat?
Dag Sanne,
Het zal een beetje van je leeftijd afhangen en ook van wat je wilt studeren, maar in de praktijk kan je wel zelfstandig thuis studeren.
Voor huisonderwijs aan minderjarigen moet zich voor zover ik weet altijd minstens één volwassene opgeven als verstrekker van het huisonderwijs (= begeleider/lesgever). De wettelijke voogd(en) (meestal de ouders) moet(en) aan het Ministerie van Onderwijs doorgeven dat een kind huisonderwijs krijgt. http://www.ond.vlaanderen.be/basisonderwijs/ouders/huisonderwijs/804-Verklaring-huisonderwijs.doc
In de praktijk kan je uiteraard in overleg met je ouders zelfstandig leren. Hier vind je een brochure over zelfstandig leren: http://www.ond.vlaanderen.be/bis/downloads/Broch_ZL1.pdf
Maar misschien dat als Jos Verhulst dit leest, hij je meer kan vertellen. Hij is een deskundige op het gebied van huisonderwijs.
En je kan alvast eens kijken op de infolijn huisonderwijs: http://www.ond.vlaanderen.be/infolijn/faq/leerplicht/huisonderwijs/
Mvg.
Ramon